Wielu rodziców na to czekało. Już od 1 kwietnia 2016 r. wejdzie w życie Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci z dnia 11 lutego 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz.195), która wprowadza tzw. świadczenie wychowawcze. Celem świadczenia jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Będzie ono przysługiwało matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo jego opiekunowi prawnemu do czasu osiągnięcia pełnoletności pociechy. Pojawiają się pytania czy prawo do świadczenia będzie miał rodzic, który samotnie wychowuje dziecko. Tak, oczywiście. Prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje jak najbardziej rodzicowi samotnie wychowującemu dziecko.

Są jednak sytuacje, w których świadczenie nie będzie się należało. W myśl ustawy będą to następujące okoliczności:

1. jeżeli dziecko pozostaje w związku małżeńskim (w prawie polskim jest to możliwe za zgodą sądu opiekuńczego w przypadku kobiety, która ukończyła 16 rok życia),
2. jeżeli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej
3. jeżeli pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko lub
4. jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że właściwe przepisy stanowią inaczej.

Wysokość świadczenia wynosi 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. W przypadku świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko obowiązuje próg finansowy. Oznacza to, że świadczenie na pierwsze dziecko przysługuje uprawnionym, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800,00 zł. Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 1200,00 zł. W przypadku drugiego i kolejnego dziecka w rodzinie, świadczenie przysługuje bez względu na dochód.

W kontekście znaczenia terminu rodzina, bo to przecież od dochodu osiąganego w rodzinie zależy prawo do świadczenia na pierwsze dziecko, należy wyjaśnić co ona oznacza dla ustawodawcy. W myśl ustawy, rodzina oznacza następujących jej członków: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia, a także dzieci, które ukończyły 25 rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Przykładowo w rodzinie składającej się z matki, ojca i dwoje dzieci, w tym dziecka o znacznym stopniu niepełnosprawności powyżej 25 roku życia oraz dziecka małoletniego, łączny dochód rodziny dzielimy przez 4. Jeżeli zaś we wskazanym gospodarstwie domowym mieszka również babcia czy dziadek, ustawodawca nie zalicza ich do rodziny a w konsekwencji osoby te nie będą wliczane do dochodu rodziny, jaki przypada na jednego jej członka.

W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców.

Co zrobić aby otrzymać świadczenie wychowawcze? Należy złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie gminy lub miasta, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze. Prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest na okres od dnia 1 października do dnia 30 września roku następnego, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca wyżej wskazanego okresu. Wniosek można złożyć już od kwietnia.

W przypadku zbiegu prawa osób uprawnionych do świadczenia, jest ono wypłacane temu, kto faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Taki przypadek może zaistnieć w sytuacji rodziców dziecka, którzy mieszkają oddzielnie a ich wspólne dziecko mieszka u jednego z nich. Świadczenie przysługuje wyłącznie temu z rodziców z którym mieszka pociecha. Jeśli jednak wydarzy się tak, że drugi z rodziców także złoży wniosek o świadczenie, organ właściwy ustala kto sprawuje faktyczną opiekę i w tym celu może przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy. Jeżeli natomiast opieka sprawowana jest przez oboje rodziców, opiekunów prawnych czy faktycznych dziecka świadczenie wychowawcze wypłaca się temu, kto pierwszy złoży wniosek.

Co się dzieje w przypadku, gdy osoba której wypłacane jest świadczenie marnotrawi je lub wydaje niezgodnie z jego celem? Będzie ona nadal je otrzymywała ale częściowo lub w całości w innej formie, np. rzeczowej lub w formie opłacania usług. W tej sytuacji może zostać również przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy.